Lucht en leegte, zegt Prediker, lucht en leegte, alles is leegte.
Dat zijn de eerste woorden die Prediker zegt in het gelijknamige Bijbelboek. Voor de filosofische lezer die behoefte heeft aan diepgang, scepsis en tegendraadsheid is het Bijbelboek Prediker een heerlijk boek.
Prediker is een oude man, die je niets hoeft te vertellen. Hij heeft de wereld gezien en weet hoe het leven is. Bij Prediker hoef je niet aan te komen dat als je in Jezus gelooft er geen pijn, geen dood en alles meer is. Als ik het Prediker lees dan zie ik een man, in een driedelig grijs pak, die in zijn werkkamer op een plek staat waar niemand hem kan storen. Waar hij een glas whisky voor zichzelf inschenkt en een sigaar aansteekt. Dan kijkt hij naar de mensen die langs zijn grachtenpand lopen en dan begint hij te praten. Met een student achter hem die ijverig alles meeschrijft.
En dan begint Prediker zijn betoog en vraagt hij zich af ‘welk voordeel heeft de mens van alles wat hij heeft verworven, al zijn moeizaam gezwoeg onder de zon? Generaties komen, generaties gaan, maar de aarde blijft altijd bestaan.(…) Alles is vermoeiend (…) wat er was, zal er altijd weer zijn. Wat er is gedaan, zal altijd weer worden gedaan. Er is niets nieuws onder de zon. (…) De vroegere generaties zijn vergeten, en ook de komende zullen weer worden vergeten.”
Heerlijk hè?! Ik kan hier echt van genieten. De meest rauwe en onvermijdelijke waarheid krijg je voorgeschoteld. Je kunt het Prediker lezen vanuit pessimisme, optimisme of godsdienstig/ filosofisch scepticisme.
Prediker gebruikt de hele tijd het Hebreeuwse woord “Hevel”. Dat woord kunnen we vertalen naar lucht en leegte, ijdelheid, vluchtigheid, onbegrijpelijk, absurd, willekeurig, vergankelijk en andere woorden. Het woord Hevel wordt 32 keer gebruikt door Prediker. 12 keer betekent het rook, damp of adem. 13 keer verwijst Prediker naar een afgodsbeeld of valse profeten en verwijst hij naar religieuze onjuiste opvattingen of gedragingen. Het verwijst dan naar dat wat niet overeenkomt met Gods oorspronkelijke bedoelingen. Het is goed om te weten dat het woord “Hevel” in verschillende contexten een andere betekenis heeft.
Hevel verwijst eigenlijk naar twee dingen. Enerzijds verwijst hevel naar het feit dat het menselijk leven een goddelijke gave is en dienovereenkomstig geleefd moet worden en anderzijds maar de zinloosheid van een bestaan vol uitvluchten.
Prediker bestaat uit 19 proza’s en gedichten en is geschreven 300 jaar voor Christus. Prediker is geen stereotype christelijk boek. Mede daarom is het ook zo’n spannend boek. Het lijkt heel erg haaks te staan op de God van het oude testament en lijkt niet overeen te komen met de boodschap die we in vele keren horen. Toch staat het boek in de bijbel. Waarom eigenlijk?
Het boek laat ons nadenken over wat goed en slecht is in het leven en stelt lastige vragen. God wordt in het boek niet genoemd, maar Prediker verwijst wel vaak naar God. Het boek behandelt fundamentele vragen die horen bij het leven. Het laat zien dat er sprake lijkt te zijn van willekeur en dat veel in het leven zinloos is. Het thema van Prediker wordt ook veel in muziek behandeld, of in boeken en in verschillende wetenschappelijke disciplines zoals psychologie, filosofie en theologie. Kijk maar naar Marc Mansons – De edele kunst van not giving a f*ck of naar de toespraken van Jordan B. Peterson. Als je luistert naar Laat me van Ramses Shaffy, of andere muziek van bijvoorbeeld een Frank Boeijen, Acda en de Munnik, Doe Maar, Rob Dekay en Stef Bos, dan lijkt het niet alsof je Prediker hoort spreken.
Dan als laatste, wie is Prediker? Het Bijbelboek begint met de tekst ‘hier volgen de woorden van Prediker, zoon van David en koning in Jeruzalem’. De zoon van David, dat is Salomo! De wijste man die er ooit geweest is. Toch is Salomo niet de Prediker. Ook al zou Salomo op veel gebieden aansluiten bij Prediker. Prediker is beïnvloed door de Helleense invloeden uit de tijd dat de Grieken de macht hadden over de wereld. Salomo leefde in de 10e eeuw voor Christus. Dus daar zit zo’n 700 jaar tussen. Prediker was een belangrijk man, hij zou een koning kunnen zijn geweest. De bijbel spreekt vanaf de Babylonische ballingschap niet meer over koningen. De laatst genoemde koning uit de bijbel was koning Hosea (niet de Hosea van het Bijbelboek) en hij regeerde tot 722 voor Christus over Israël. Prediker was waarschijnlijk iemand die uit de “school” van Salomo kwam. Die de lessen van Koning Salomo doorgaf en iemand die een belangrijke persoon was in de tijd waarin hij leefde.
Wat Prediker verder te vertellen heeft, hoort u in een latere #Omarm podcast.
Volg me op Social Media
Be First to Comment