Het slachtoffer
Dit verhaal dat Jezus vertelt, is gericht aan een groep Joden. Een wetsgeleerde stelde Jezus de vraag wie zijn naaste is. Jezus vertelt dus dit verhaal van de barmhartige Samaritaan vanuit het perspectief van een jood. Wij kunnen het verhaal ook lezen met ons eigen verhaal en vanuit het perspectief van het slachtoffer. De man liep alleen op een gevaarlijke weg. Misschien wel volledig overtuigt van Psalm 23:
“Al gaat mijn weg door een donker dal, ik vrees geen gevaar, want u bent bij mij, uw stok en uw staf, zij geven mij moed.”
Tijdens vormende jaren in mijn geloof raakte ik betrokken bij een kerk en ging ik naar verschillende conferenties. Daar kreeg ik de overtuiging dat, omdat ik christen ben God altijd bij mij is en mij niets kan overkomen.
Dus ik word niet ziek en kan gewoon roekeloos leven, want ik ben een christen! En in het koninkrijk van God is geen plaats voor door, ziekte of pijn.
Het leven is alleen geen suikerspin. Ons leven kan in een fractie van een seconde volledig op z’n kop staan door het leed in je eigen leven of de wereld om je heen. Dat alles mooi en vrolijk lijkt en plotseling overvallen wordt door de pijnlijke en verdrietige momenten van het leven.
Het kan juist daarom zijn dat als er een moment van pijn, verdriet of ander leed je zou willen uitroepen: “Waarom overkomt mij dit??!!”
Dat zou de joodse man uit het verhaal ook wel kunnen denken. Waarom word ik overvallen? Waarom word ik geslagen? Waarom word ik hier naakt en voor dood achter gelaten?
De genadevraag die we hier kunnen stellen is “Waarom overkomt mij dit?”
Het is voor christenen niet zo dat, omdat we christen zijn, ons leven lang alles koek en ei is. Nee! Het is misschien juist wel, omdat we christen zijn, dat ons leven nooit koek en ei is. We zijn mensen die foute dingen doen en die slachtoffer kunnen zijn van andere mensen.
We lopen rond met vragen, we twijfelen, we zijn bang. We weten het niet zeker en het leven kan gewoon zomaar 180 graden draaien.
Maar dan kijken we even verder in het verhaal en zien we dat het slachtoffer gered wordt door de Samaritaan. Het slachtoffer is op het meest lage moment van zijn leven. Hij zal misschien wel wensen dat hij er niet meer is. Maar dan staat er iemand naast hem, die hem verzorgd en hem liefheeft. Ook dan kunnen we denken “Waarom overkomt mij dit?”. Waarom behandelt deze persoon, die eigenlijk mijn vijand is, mij zo goed?
Misschien voel jij je wel eens niet zo goed en denk je dat er geen einde aan komt. Ik wens je toe dat je een overweldigende openbaring van God mag ontvangen. Dat je zijn liefde mag ervaren zoals deze Joodse slachtoffer had in het verhaal van Jezus. Net zoals het slachtoffer in het verhaal. Die een overweldigde liefde heeft mogen ontvangen.
De hulpverlener/ Samaritaan
Laten we kijken naar het perspectief van de Samaritaan. De vijanden van de joden. Een hoofdstuk hiervoor in Lucas 9 kwamen Jezus en de discipelen nog in conflict met de Samaritanen. Johannes en Jakobus waren toen zo boos dat ze verwoestend vuur uit de hemel wilden laten komen. Gelukkig is Jezus: liefde en verbindend. Want volgens de Herziene Statenvertaling zegt Jezus dat Hij niet is gekomen om mensen te gronde te richten, maar om ze te behouden.
Nou dat als intro over de vijandschap tussen de Joden en Samaritanen.
Het verhaal van Barmhartige Samaritaan zal vast wel bekend zijn. Heel veel mensen zien dit verhaal als een appèl om er te zijn voor mensen in nood. De genadevraag die je kunt stellen is:
“Aan wie geef ik genade?”
Nou heeft deze vraag wel een hele diepe theologische bodem waar we nu niet op ingaan. Daarom is het misschien beter om je af te vragen of je echt wel zo’n naaste bent als je zou willen geloven.
Als ik naar mezelf kijk, dan weet ik van mezelf dat ik vaak mijn ogen sluit voor leed, onrecht of voor het gelaat van de ander, zoals de Franse filosoof Levinas zo mooi kan zeggen.
De bijbel is eigenlijk een groot appèl op het zijn voor de ander. Want zo zegt Jezus in Mattheus 25: “alles wat je hebt gedaan voor de minste van mijn broeders, dat heb je voor mij gedaan.”
Daarom is het gelaat van die ander die een appèl van “help mij!” op ons doet, eigenlijk de Ander met hoofdletter A.
Voor wie zijn wij genadig? Wie wil je helpen? Naast wie sta je? Wie geef je aandacht? Bij wie ben je stil? En vooral: wie wil je vergeven?
De daders
Die laatste vraag vind ik een hele mooie “wie wil je vergeven”. Dat brengt ons bij het laatste perspectief van vanmorgen. Het perspectief van dader. Misschien bekijk je het verhaal van de Barmhartige Samaritaan wel vanuit het perspectief van de dader. En vraag je jezelf af “verdien ik genade?”
Want wat moeten we met de daders? De daders hebben iemand beroofd van zijn spullen, zijn kleding en hebben hem voor dood achter gelaten. Iemand die zoiets slechts kan doen, hebben zij recht op genade?
Ik denk dat we in een tijd leven waarin we goed moeten nadenken over hoe we omgaan met daders. Niet dat ik hiermee zeg, denk niet aan de slachtoffers. Zeker wel, denk aan de slachtoffers en wees bij hen, maar vergeet de daders niet. Hoe gek het ook klinkt.
Sinds in oktober 2017 de hashtag MeToo trending werd op Twitter gaan de woorden “grensoverschrijdend” en “gecanceld” hand in hand.
Het gevolg is dat iedereen dader kan zijn of is geweest. We kennen de verhalen uit het nieuws met de bijhorende namen en rugnummers. Die lijst ken je vast wel. Anders open een willekeurige roddelwebsite en je ziet wat ik bedoel.
Ik maak me hier erg veel zorgen over. Want ik vraag me oprecht af waar is de genade, waar je vergeving en waar is de liefde? Ik heb net Jezus gequote met zijn woorden uit Mattheus 25 waarin Jezus zegt dat alles wat je voor de minste van Zijn broeders doet je voor Hem doet. Jezus geeft een aantal voorbeelden van de minste van Zijn broeders. Dat zijn onder andere mensen die honger en dorst hebben, of geen kleding hebben of ziek zijn. Maar wist je dat op die lijst ook mensen staan die in de gevangenissen zitten. En dat Jezus zegt dat als je iemand in de gevangenis bezoekt, je eigenlijk Jezus bezoekt! Door een gevangene te bezoeken geef je iets van je tijd, maar ook iets van jezelf aan mensen die het nodig hebben.
Wat we in Nederland doen is niet per se de daders straffen. We straffen ze al voordat er een proces geweest is. Niet alleen voor wat ze de slachtoffers aangedaan hebben. Maar ook om hoe wij getriggerd zijn, omdat de verdachtmakende persoon ons zou hebben gekwetst met wat diegene wel of niet gedaan zou kunnen hebben.
We kunnen wel iedereen op wie we boos zijn, waar we ontevreden over zijn of het niet mee eens uit uitsluiten. Maar het leven is meer dan alleen de bubbel waar we in leven. We leven in een wereld met ontzettend veel diversiteit. Iedereen is anders en daarmee is ook iedereen vreemd.
Conclusie
Wanneer Jezus dit verhaal vertelt, over de genade gegeven door de vijand van zijn toehoorders en vlak nadat hij zelf is afgewezen door de Samaritanen. Oftewel Jezus is in deze situatie slachtoffer en de Samaritanen zijn de dader. Maar wat doet Jezus. Hij vertelt een verhaal waarin zijn dader de held is!
Het lijkt net alsof Jezus ons dit verhaal verteld vanuit het perspectief van het Joodse slachtoffer. Maar eigenlijk zijn we meer dan het slachtoffer dat gered moet worden.
We zijn slachtoffer en daarom hebben we een held nodig. Die kennen we allemaal door wat Jezus voor ons gedaan heeft.
We zijn allemaal als de Priester en de Leviet, want soms kijken we weg voor het leed van anderen. Soms zijn we de dader, want zorgen we ervoor dat een ander leed aangedaan wordt. Dat kan in hele kleine dingen zitten.
En soms zijn we de Samaritaan. Zijn we de held. Soms geeft God ons de kracht om er voor een ander te zijn. Door naast een ander te staan, door een luisterend oor te geven, door via de ogen van God te kijken naar de ander, door iets van jezelf te geven. Daarmee geef je iets van de genade van God. De genade waarvan ik soms niet kan geloven dat ik die verdiend heb.
Amen.
Volg me op Social Media
Be First to Comment